Zo houd je als zzp'er je longen gezond

1. Fijnstof

Op elke bouwplaats komt stof voor. Het komt vrij bij het bewerken van steen of hout. De stofdeeltjes worden door de lucht meegevoerd. Niet alle stoffen zijn gevaarlijk. Sommige wel:

• houtstof
• stof van glas- of steenwol
• asbest
• kwartsstof

Kwartsstof

Kwarts zit in zand en steen. Daardoor zit het in veel bouwmaterialen. Kwartsstof komt vrij bij bewerkingen als zagen, boren, frezen en slijpen. Kwarts is een heel fijne kankerverwekkende stof die bij inademen diep in de longen terechtkomt. Het kan stoflongen (silicose of longfibrose) veroorzaken. In de longen ontstaat dan bindweefsel waardoor ze minder elastisch worden. Hierdoor nemen ze minder zuurstof op en word je kortademig, ga je hoesten en krijg je pijn op de borst. Deze schade is niet te herstellen.

Werken met kwartsstof:
Gebruik gereedschap met watertoevoer of met afzuiging. Zorg voor voldoende ventilatie en houd de werkruimte schoon.

Houtstof

Houtstof komt vrij bij het bewerken van hout. Dit stof kan leiden tot (ernstige) irritaties op de huid, in de ogen of in de luchtwegen. Ook kan het allergische reacties oproepen of (neus)kanker veroorzaken.

Werken met houtstof:
Stel je er zo weinig mogelijk aan bloot en zoek naar alternatieven voor het bewerken van het hout. Zorg voor afzuiging en bewerk geen hout in ruimten die stofvrij moeten blijven.

Stof van glas- en steenwol

Bij het verwerken van glas- en steenwol kunnen vezels vrijkomen die irritatie op de huid, in de ogen of van de luchtwegen kunnen veroorzaken.

Werken met stof van glas- en steenwol
Zorg voor goede afzuiging bij het verwerken en zuig restafval meteen op. Bewerk het zo, dat er niet te veel materiaal bij vrijkomt.

Asbest

Asbest werd vroeger veel gebruikt omdat de eigenschappen ideaal zijn voor veel toepassingen. Het is sterk, brandwerend en goedkoop. Helaas zijn de vezels bij inademen erg gevaarlijk.

Asbest herkennen

Er bestaan drie soorten: blauwe, bruine en witte asbest. Ze zijn alle gevaarlijk, de blauwe het meest, de witte het minst. Asbest kan verwerkt zijn in cement, lijm of kunststof. Voorbeelden zijn asbest cementplaten, buizen en kokers. De vezels zitten vast in het materiaal en zolang dat niet wordt bewerkt is de kans op inademen klein. Het kan echter ook afbrokkelen. Ook kan asbest zijn opgespoten in de vorm van platen of onder bepaalde (oude) typen vinylvloeren. Dit materiaal brokkelt gemakkelijk af.

Regels bij het verwijderen

Werken met asbest is verboden. Bij sloopwerk moet het apart worden verwijderd door een gespecialiseerd bedrijf. Het werk aan asbest is verdeeld in drie risicoklassen. Alleen voor risicoklasse 1 geldt, dat het werk eventueel door een niet gespecialiseerd bedrijf of een sloopbedrijf kan worden gedaan. Op de website van de stichting Arbouw (www.arbouw.nl ) vind je hierover meer informatie.

Wat kun je doen?

Zorg dat je bij het aannemen van sloop- of renovatiewerk vooraf duidelijk weet of er asbest aanwezig is. Een opdrachtgever weet dat soms zelf niet, maar zeker bij oudere gebouwen is de kans erop aanzienlijk. Werk niet met asbest als je niet absoluut zeker weet wat je doet. Laat liever het werk doen door een gespecialiseerd bedrijf.

2. Vluchtige organische stoffen (oplosmiddelen)

Vluchtige stoffen of oplosmiddelen komen vaak voor in verf, lijm, kit en schoonmaakmiddelen. Je kunt ze inademen of er met je huid mee in contact komen. Als je je handen niet goed wast, kunnen ze via eten en drinken in je lichaam komen.

Oplosmiddelen kunnen onder andere leiden tot irritatie van je luchtwegen of je ogen of tot uitslag op je huid. Sommige geven je een high gevoel, maar ze kunnen ook je vruchtbaarheid aantasten. Soms is het effect pas na lange tijd merkbaar. De schildersziekte OPS is hier een voorbeeld van. Gevolgen hiervan zijn moeheid, vergeetachtigheid, nervositeit, prikkelbaarheid en depressiviteit. Soms worden mensen hierdoor al jong dement. Als het te laat is, is dit proces niet meer tegen te houden.

Werken met vluchtige organische stoffen

Voor binnenwerk mogen om deze reden geen (producten met) oplosmiddelen meer worden gebruikt. Dit geldt voor verf, lakken, beitsen, vernis en vulmiddelen. Dit geldt ook voor middelen bij het voorbewerken, zoals afbijtmiddelen en voorstrijkmiddelen.

Bij buitenwerk mag het nog wel, maar ook hier moet je voorzichtig zijn. Zorg voor goede ventilatie, houd zoveel mogelijk afstand en voorkom contact met je huid. Was je handen goed voordat je gaat eten of drinken.

Tot slot: houd er rekening mee, dat veel van deze middelen brandbaar zijn.

3. Andere stoffen

Er bestaan nog veel meer gevaarlijke stoffen. Denk aan lasdampen, teer- en bitumenrook en uitlaatgassen. Over al deze stoffen is informatie te vinden op verschillende websites en de website van kennis- en adviescentrum Volandis.

Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM)

Natuurlijk is het altijd aan te raden om met goede kleding en beschermingsmiddelen aan het werk te gaan. Er zijn op internet heel veel bedrijven die gespecialiseerd zijn in PBM. Denk bijvoorbeeld aan goede veiligheidsbrillen, oordoppen, stofkappen, gehoorbeschermingskleppen. Meer over veiligheid en de mogelijkheden hiervoor vind je in deze folder 'Zelfstandigen en de Arbowet'

Check werk en longen

Met de ‘Werk en longencheck’ kunnen ondernemers zelf aan de hand van 6 vragen nagaan of ze op het werk worden blootgesteld aan (gevaarlijke) stoffen en of dit mogelijk effect heeft op de longen. De check geeft inzicht in risico’s en geeft maatregelen aan die helpen om blootstelling te voorkomen. De tool bevat factsheets met branchespecifieke informatie. 

De ‘Werk en longencheck’ is gratis beschikbaar via www.werklongencheck.nl